به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران به نقل از ایسنا، بهرام باغبان عضو هیات علمی دانشگاه تبریز، در خصوص تاریخچه تغییر ژنتیک گیاهان و پرورش گیاهان تراریخته (گیاهانی که از لحاظ ژنتیکی اصلاح و مهندسی شدهاند)، بیان کرد: بیش از ۱۰ هزار سال است که ثابت شده گیاهان در راستای بهبود صفات و استفاده مفید و سودمند نیاز به تغییر دارند و طی هزاران سال گذشته روشهای “انتخاب معمولی از تودههای بومی” به عنوان روش بهبود گیاهان مطرح بوده است.
عضو هیات مدیره انجمن ایمنی زیستی ایران افزود: با کشف قوانین ژنتیک و روشهای اصلاح ژنتیکی گیاهان از حدود ۱۲۰ سال گذشته نیز از طریق “دورگ گیری گیاهان”، گیاهانی با عنوان واریتههای ژنتیکی اصلاح شده معرفی شده است که با تولد بیوتکنولوژیک و مهندسی ژنتیک گیاهی در ۴۰ سال گذشته، بشر توانست صفاتی را که بیش از صدها سال در آرزوی بهبود و اصلاح آنها بود را از طریق مهندسی ژنتیک به عنوان یک روش مکمل در کنار روشهای دیگر مورد استفاده قرار دهد.
دکتر باغبان ادامه داد: از سال ۱۹۹۶ نیز این گیاهان اصلاحی وارد چرخه تولید تجاری شده و از حدود یک میلیون هکتار کشت در سال ۱۹۹۶ اکنون حدود ۱۹۰ میلیون هکتار از این گیاهان کشت میشود اما شامل تمام گیاهان مورد استفاده در صنایع غذایی، سبزیجات و صیفی جات نشده و تمامی گیاهان از طریق مهندسی ژنتیک به عمل نمیآیند.
وی با بیان اینکه سه گیاه ذرت، گندم و سویا به صورت مهندسی شده کشت شده است، گفت: فراوردههایی که از گیاهان تولید میشوند اغلب به صورت غیرمستقیم در تغذیه دام و یا مصرف انسان مورد استفاده قرار میگیرد؛ همچنین اصلاح و تغییر نژادی گیاهان از بدو تمدن بشری یک روش موثر در توسعه کشاورزی بوده و اکنون نیز با توجه به امکانات و تکنولوژیهای موجود ادامه دارد.
باغبان در خصوص واردات و صادرات سویا، پنبه و ذرت تراریخته، اظهار کرد: اغلب کشورهای وارد کننده و صادر کننده، تابع مقررات بین المللی “کارتاهنا” بوده و میتوانند این گیاهان را با رعایت اصول و موازین مندرج در معاهده نامه، واردات و صادرات را انجام دهند؛ همچنین هر کشوری همچون ایران نیز دارای مقررات و آیین نامه واردات، صادرات، تولید، تحقیقات و ایمنی این مسائل به صورت اختصاصی است.
وی متذکر شد: در سایت ایسا (isaaa.org) اسامی کلیه گیاهان تراریخته، صفات و سطوح زیر کشت آنها به تفکیک کشورها و محصولات درج شده است.
وی با اشاره به وجود سند ملی ایمنی زیستی و شورای عالی ایمنی زیستی در ایران، گفت: این شورا زیر نظر ریاست جمهوری با حضور نمایندگانی از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت، وزارت علوم و سازمان محیط زیست کشور تشکیل شده که مقرر شده است تا در ایران نیز آیین نامه اجرایی این سند ملی به اجرا گذاشته شود اما تاکنون با کش و قوسهایی که در اداره سیاسی جامعه اتفاق میافتد هنوز شاهد پیشرفت منطقی و علمی در این حوزه نیستیم.
این عضو کمیته ایمنی زیستی ایران خاطرنشان کرد: این مشکل باید به صورت جدی پیگیری شود تا به عنوان یکی از کشورهای وارد کننده اجباری در حوزه تامین غذای دام و روغن وارداتی بتوانیم با اطمینان جزئیات محصولات تراریخته از نظر ایمنی و استفاده بهینه از آنها را در میان آحاد جامعه شرح دهیم که در این راستا باید به دور از هرگونه های و هوی سیاسی و صرفا از لحاظ ایمنی و سلامت، آحاد جامعه را دچار نگرانی و تشویش نکنیم.
وی با اشاره به ابلاغ آیین نامه اجرایی سند ملی ایمنی زیستی به سازمانهای مسئول کشور، اظهار کرد: این سازمانها تاکنون مجوزی برای تولید داخلی دو گیاه تراریخته سویا و پنبه که از نظر محیط زیست و مدیریت به نفع کشور است را صادر نکرده است.
وی با بیان اینکه آیین نامه اجرایی سند ملی ایمنی زیستی در کشور تاکنون دوبار تدوین شده است، اظهار کرد: سازمانهایی که قرار است این آیین نامهها را اجرا کنند گاه اجرای آن را به تاخیر میاندازند و طبق مقرراتی، مجوزهای تولید را به دلایل متعددی در زمان مقرر شده صادر نمیکنند، اما وزارت بهداشت که وظیفه رسیدگی به سلامت و ایمنی محصولات وارداتی را برعهده دارد به درستی عمل کرده و طبق مستندات و گزارشات این وزارت، گیاهان تراریخته تحت آزمایش، از نظر ایمنی سلامت هیچ مشکلی برای مصرف در کشور ندارند