محصولاتی که با نابودی زنبورها کمیاب و گران میشوند
با کاهش جمعیت صدها گونه زنبور به دلیل از دست دادن زیستگاه و استفاده از سموم شیمیایی توسط انسان تولید چندین نوع ماده غذایی در معرض خطر قرار میگیرد.
به دلیل تغییرات آب و هوایی، افزایش استفاده از سموم شیمیایی در مزارع و عوامل دیگری از این دست، جمعیت زنبورها طی چند سال اخیر به طور مداوم در حال کاهش است. تحقیقات جدید نشان میدهد که عوامل گفته شده، موجب کاهش جمعیت ۷۰۰ گونه زنبور در آمریکای شمالی شده است. این زنگ خطری جدی برای تغذیه و همچنین سلامت انسانها محسوب میشود. اگرچه بیش از ۴ هزار و ۳۳۷ گونه زنبور بومی در آمریکای شمالی و هاوایی شناخته شده، اما به طور کلی تجزیه و تحلیل وضعیت یکهزار و ۴۳۷ نوع از آنها نشان داد که بیش از نیمی از جمعیت گونهها (۷۴۹ نوع) رو به افول گذاشته و تعدادشان پایین آمده است. همچنین حدود یک چهارم یا به عبارتی، ۳۴۷ نوع از گونهها در معرض خطر انقراض قرار دارند. البته در ارتباط با جمعیت بسیاری از گونهها اطلاعات کافی در دست نیست، اما این احتمال وجود دارد که آنها نیز در معرض تهدید باشند. بنابراین دانشمندان معتقدند که برای نجات این حشره باید بدون معطلی راهکاری اساسی اندیشید. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که نخستین دلیل برای چنین فاجعهای، توسعه غیر اصولی کشاورزی است؛ کشاورزی که استفاده از علفکشها را افزایش داد و موجب تخریب زیستگاه زنبورها شد. هرچند تغییرات اقلیمی و گسترش شهرسازی نیز تاثیر زیادی در تداوم این روند مخرب داشتهاند.
حداقل یکی از هر سه محصولی که در سراسر جهان به عنوان غذا مصرف میشود، به طور خاص به گرده افشانی زنبورها وابسته است. بدون همکاری این حشرات پرارزش، بسیاری از محصولات مغذی و لذیذی که انسانها مصرف میکنند از روی زمین محو خواهد شد.
مهمترین محصولاتی که تولیدشان وابسته به زنبورعسل و گرده افشانی این حشره است شامل:
بادام
گرده افشانی شکوفههای بادام به طور کامل به انجام وظیفه زنبور عسل وابسته است. البته این معاملهای یکطرفه نیست، بلکه زنبورها نیز به بادام احتیاج دارند. زیرا یکی از اصلیترین منابع گرده برای این حشره محسوب میشود. گفتنی است ۸۰ درصد بادامهای جهان در کالیفرنیا تولید میشود و زنبورها در آغاز فصل از گرده آن قدرت میگیرند.
زغالاخته
بیش از ۹۰ درصد زغالاخته تولید شده در جهان حاصل گرده افشانی زنبورهاست. بنابراین هرگونه اختلال در این مسیر، منجر به بالا رفتن شتابنده قیمت این محصول خواهد شد؛ محصولی که به عنوان بسته فوقالعاده آنتی اکسیدان در جهان شناخته میشود.
قهوه
قهوه از آن دست گیاهانی است که اگرچه به خودگرده افشان معروف هستند، اما هنوز به ابتکار عمل زنبورها نیز احتیاج دارند. گل درخت قهوه برای گرده افشانی تنها ۳ تا ۴ روز باز خواهد ماند و اگر در این فاصله کوتاه، گرده افشانی زنبورها صورت نگیرد، محصول خروجی، ضعیف و مستعد انواع بیماریها خواهد بود. بنابراین هرچند قهوه بعد از نابودی کل زنبورها باز هم در جهان وجود دارد، اما به احتمال قوی بسیار نادر و گران میشود.
پرتقال
وابستگی ۹۰ درصدی درختان پرتقال به گرده افشانی زنبورها خود گویای همه چیز است. البته در این میان، رقمهایی مانند Navel هم هستند که چندان وابستگی در این مسئله ندارند، اما به هر ترتیب، تولید بخش عمدهای از رقمهای این محصول با دخالت زنبور صورت میگیرد.
تخم کدو
تخم کدو مقدار زیادی منیزیم دارد که برای فشار خون مفید بوده و از سکته قلبی و مغزی جلوگیری میکند. وجود این تخمهها به شدت وابسته به گرده افشانی زنبورها است تا جایی که دانشمندان تخمین میزنند در صورت فقدان این حشره، تولید ۹۰ درصد آنها از بین خواهد رفت.
کلزا
یکی از دانههایی که برای استحصال روغن بسیار ضروری به شمار میرود، کلزاست. این گیاه به دلیل رنگ زرد روشنی که دارد، زنبورها را به سمت خود جذب کرده و از این طریق گرده افشانی خود را نیز تضمین میکند. اگرچه زنبورها سهم قابل ملاحظهای در تولید این گیاه دارند، اما به دلیل سمپاشی در اغلب مزارع، صدمات جبران ناپذیری به این حشره وارد آمده و در عین حال محیط زیست هم آسیب دیده است. این موضوع به ویژه برای ایران که وابستگی آن به واردات روغن و دانههای روغنی بیش از ۹۰ درصد تخمین زده میشود، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
تمشک
منابع علمی در ارتباط با تغذیه، مصرف تمشک را برای جلوگیری از بیماریهایی مانند سرطان، دیابت و مشکلات قلبی عروقی، توصیه میکنند. اطمینا از گرده افشانی در گیاه تمشک، به وجود زنبورها برمیگردد. در غیر این صورت این محصول شکل زیبای ظاهری خود را از دست داده و کوچکتر و نایابتر میشود.
توتفرنگی
نام توتفرنگی که میآید آدم یاد تابستانهای گرمی میافتد که با میل کردن تعدادی از این میوه میتواند قدری از عطش خود را کم کند. اگرچه تولید این میوه لذیذ وابستگی چندانی به گرده افشانی توسط زنبورها ندارد، اما بسیاری از کشاورزان از این حشره به عنوان تکمیل کننده گرده افشانی پس از باد استفاده میکنند. زیرا این عمل هم بهرهوری را افزایش داده و هم موجب ارتقای کیفیت محصول میشود.
آفتابگردان
خاصیت چسبندگی و سنگینی که گرده گل آفتابگردان نسبت به دیگر گیاهان دارد، آن را بیشتر از باد به زنبور یا گرده افشانهای دیگر وابسته میکند. اگر شما یکی از کسانی هستید که از روغن آفتابگردان برای پخت غذا استفاده میکنید یا از خوردن مغز دانههای آن در داخل شیرینی لذت میبرید، باید هر چه سریعتر به فکر جایگزینی برای جمعیت زنبورها باشید تا تولید این گیاه به خطر نیفتد.
خیار
بدون زنبورعسل، بیشتر رقمهای خیار تولید نمیشود و مردم نه تنها از مصرف مستقیم و تازه آن محروم میشوند، بلکه هیچ محصول دیگری جایگزین خیارشورهای کنار همبرگز نخواهد شد! در حال حاضر نیز بسیاری از کشاورزان، از کاهش عملکرد تولید خیار در مزارعشان اظهار نگرانی کردهاند.
خردل
یک سوم از کل گیاهان خردل، به گرده افشانی توسط زنبورها احتیاج دارد. این به آن معناست که بعد از نابودی زنبورها دیگر نمیتوانید از این محصول برای لذیذتر شدن غذاهایتان استفاده کنید. البته خردل تنها به عنوان یک چاشنی مورد نیاز نیست؛ این دانهها میتوانند در کاهش دردهای التهابی مانند آرتروز، نقش محوری ایفا کنند.
پیاز
محصول پیاز را قبل از اینکه سبز شود برداشت میکنند و گیاه آن برای تولید بذر، در زمانی که سبز میشود، احتیاج به گرده افشانی دارد. کمبود زنبور عسل، کار را بسیار سخت میکند. زیرا کشاورزان برای تولید بذر مجبور به صرف هزینههای زیاد خواهند شد. بنابراین در صورت دخالت نکردن زنبور، محصول پیاز مانند بسیاری از محصولات دیگر، هم کمیاب و هم گران میشود.
فلفل
زنبورها چندان وابستگی به گردههای فلفل ندارند و بیشتر مسئولیت گرده افشانی این گیاه را باد بر عهده میگیرد. اما با ورود زنبور و کمک به چرخه گرده افشانی، کیفیت و کمیت فلفل به شدت افزایش یافته و محصول بهتری تولید خواهد شد. این موضوع برای برخی نواحی مانند گلخانهها یا مزارع کوچک مسقف، بسیار حائز اهمیت است. بنابراین اگر زنبور نباشد، باید با تولید فلفل در خارج از فصل، خداحافظی کرد.
سیب زمینی
اگرچه تولید سیبزمینی به طور مستقیم به گرده افشانی زنبور مربوط نمیشود، اما برای پیکربندی اصلاح نژاد و کمک به ارتقای تولید در راستای بهبود ژنتیکی، وجود زنبورها ضروری است. به همین دلیل احتمال میرود در صورت کاهش جمعیت زنبورها تنوع تولید این گیاه به شدت کاهش یافته و برنامههای اصلاح نژادی تعطیل شوند.
دانههای کنجد
بیش از ۸۰ درصد نیاز گرده افشانی در این گیاه، وابسته به حشرات است که زنبورها حدود ۸۰ درصد از این سهم را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به ارزش غذایی بالایی که کنجد دارد، میتوان ادعا کرد که این گیاه نقشی تعیین کننده در جیره غذایی مردم دنیا بازی میکند. کم شدن زنبورها تنها به آن معنی نیست که ما دیگر نمیتوانیم همبرگر خود را با نان کنجددار مصرف کنیم، بلکه موضوع بسیار ژرفتر از این حرفهاست. در مجموع کمبود کنجد، علاوه بر کاهش تولید روغن گیاهی، موجب سوءتغذیه در بیشتر کشورهای فقیر دنیا میشود و مشکلات آنها را دوچندان میکند.
گوجه فرنگی
در حالی که بیشتر رقمهای گوجه فرنگی به طریق خود گرده افشانی تولید میشود، اما زنبورها میتوانند در افزایش تولید و ارتقای کیفیت این محصول نقشی کلیدی بازی کنند. از این رو بدون زنبور، تولید یکی از لذیذترین سبزیجاتی که میشناسیم، کاهش یافته و دیگر نمیتوانیم مانند امروز از کیفیت بالای آن بهرهمند شویم.
سیب
تولید سیب به شدت گرده افشانی متقاطع توسط زنبورها را میطلبد و نبود این حشره به طور مستقیم تولید آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد. ما در غیاب زنبور باید سیبهای بیکیفیت، بیمزه و عاری از ارزشهای غذایی را با قیمتی چند برابر امروز خریداری کنیم.
شاتوت
شاتوت یکی از خوشمزهترین انواع توت به شمار میرود که این گیاه نیز همانند گیاهان دیگری که پیش از این معرفی شدند، به گرده افشانی زنبورها وابستهاند. بنابراین در نبود زنبورها تولید این محصول و بذرهای مربوط به آن به شدت کاهش خواهد یافت و شما دیگر محصولی مانند شاتوت را پیدا نمیکنید که به همان اندازه دستهایتان را قرمز کند.
کیوی
مانند سیب، شاتوت، پرتقال و بسیاری از میوههای دیگر، تولید کیوی نیز در گرو زحماتی است که زنبورها به صورت مجانی برای ما متحمل میشوند. ماهیت گرده کیوی به گونهای است که مقدار زیادی از آن میتواند به سطح بدن زنبورها چسبیده و از جایی به جای دیگر منتقل شود.
کدوتنبل
تا ۹۰ درصد تولید کدوتنبل و دیگر انواع کدوها به گرده افشانی زنبورها ارتباط دارد و در صورت کاهش جمعیت این حشره، میزان تولید این گیاه نیز به شدت آسیب میبیند. بنابراین دیگر خبری از تکههای برش خورده کدو در کنار سفره نخواهد بود و دیگر کسی نمیتواند روی بدنه کدوها با کندهکاری، اشکال جالب بسازد.
به همین دلیل لازم است تا سازمانهای محیط زیست، هر چه سریعتر جلوی استفاده از این سموم را گرفته و بدون معطلی قانون منع کاربرد این مواد را به اجرا گذارند.
منبع: Agri Foods |